Lich van nien

Lịch vạn niên còn được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như Hoàng lịch thông thư, Hiệp ký lịch, Hiệp kỷ biện phương thư, Vạn bảo toàn thư, Tuyển trạch nhật, Ngọc hạp và nhiều tên khác. Đây là loại lịch được sử dụng trong một khoảng thời gian dài, theo chu kỳ của lịch âm vạn niên các yếu tố như năm, tháng, ngày và giờ, với mỗi 60 năm quay lại một chu kỳ. Lịch vạn niên dựa trên thuyết âm dương và ngũ hành, kết hợp với các yếu tố như thập can, thập nhị chi, cửu cung, bát quái và nhiều lý thuyết khác từ khoa học cổ điển phương Đông.

Cuốn lịch Vạn niên phổ biến nhất ở Việt Nam dưới triều Nguyễn là cuốn Ngọc hạp thông thư. Cuốn sách này được gọi là "thông dụng" vì nó được lưu truyền rộng rãi qua các tủ sách của các nhà Nho, và mặc dù có nhiều bản viết tay với tình trạng rách rưới, thậm chí bị thiếu trang nhưng nội dung vẫn được duy trì và thống nhất.

Ngọc hạp thông thư có vai trò quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của người dân Việt Nam xưa, từ việc sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi, đến các hoạt động lễ nghi, giao dịch và sinh hoạt gia đình. Các cụ thường sử dụng lịch để chọn ngày lành và tránh ngày dữ trong mọi việc.

Trước năm 1945, ngoài cuốn Ngọc hạp thông thư, còn có nhiều cuốn sách khác như Vạn bảo toàn thư, Đổng công tuyển trạch nhật, Chư gia tuyển trach nhật được in ẩn ở Trung Quốc và được đưa vào Việt Nam, hay cuốn Tăng bổ tuyển trach thông thư quảng ngọc hạp ký in dưới triều đại nhà Nguyễn. Tất cả những cuốn sách này đều sử dụng nội dung lịch vạn niên, kết hợp với nhiều tư tưởng tà thuyết khác nhau, một số đã bị bác bỏ sau thời vua Khang Hy triều nhà Thanh.Trong lịch sử Việt Nam, dưới triều Nguyễn từ năm 1802 đến năm 1945, có hai loại lịch chính được sử dụng là Khâm định Vạn niên thư và Đại Nam hiệp kỷ lịch. Khâm định Vạn niên thư được thiết kế để quy định các ngày may mắn và xấu dựa trên các nguyên tắc thiên văn học cổ điển, được soạn bởi toà Khâm thiên giám và được nhà vua ban cho nhân dân hàng năm.

Ngoài ra, còn có cuốn Ngọc Hạp Thông Thư, một loại lịch khác cũng do Khâm Thiên giám ban hành, nhưng không phải là Khâm định Vạn niên thư. Lịch Vạn niên thường dựa vào các phương pháp chiêm tinh cổ điển để chọn ngày tốt, ngày xấu cho các sự kiện quan trọng trong cuộc sống.

Khác với lịch Vạn niên, Lịch Vạn sự của từng năm, đặc biệt là các cuốn lịch vạn sự lưu hành trên thị trường hiện nay, thường chỉ đơn giản là lịch thông thường dùng để xem ngày, tháng, năm, không có tính chất phong thủy hay dựa vào thiên văn học cổ điển như lịch Vạn niên.